ဥပေဒသည္သာ အၾကီးျမင့္ဆံုးတန္ခိုးအာဏာျဖစ္သည္

(The Supremacy of the Law)

          နိုင္ငံတခုအတြင္း၌ တရားဥပေဒသည္ တန္ခိုးအာဏာအၾကီးျမင့္ဆံုးေနရာ၌ရိွရေပမည္။ မည္သူမဆို ဥပေဒကိုေက်ာ္လြန္၍လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းမွန္သမွ်ကို မည္သည့္ဥပေဒကမွ် ခြင့္ျုပမည္မဟုတ္ေပ။ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားသည္ မိမိထင္ရာျမင္ရာကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ အာဏာမရိွဘဲ တရား၀င္ အတည္ျဖစ္ေနေသာ ဥပေဒမ်ားနွင့္ဆီေလ်ာ္ကိုက္ညီသည့္ အတိုင္းတာအရသာ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေစျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ- မည္သည့္ကိစၥရပ္ကိုမဆို ဥပေဒမဲ့၊ တရားလက္လြတ္ျုပမူေဆာင္ရြက္ျခင္းကို ခြင့္မျပဳ ဘဲ၊ ျပဌာန္းထားရိွျပီးျဖစ္ေသာ ဥပေဒမ်ားနွင့္အညီသာလွ်င္၊ မည္သူမဆို လိုက္နာ၊က်င့္ၾကံ၊ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေစ ျခင္းပင္ျဖစ္ေပသည္။

          ထို့အတူ ဥပေဒဆိုရိုးစကားတခုျဖစ္ေသာ “ဥပေဒ၏အထက္၌မည္သူမွ်မရိွေစရ။”ဟုဆိုေသာ စကား ရပ္မွာလည္း ဥပေဒသည္သာ အၾကီးျမင့္ဆံုးတန္ခိုးအာဏာျဖစ္သည္ ဆိုသည္ကို ထပ္တူအဓိပၸါယ္ေဖၚညႊန္းျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ဥပေဒတခုကိုျုပလုပ္ျပဌာန္းျပီးျဖစ္ပါက အဆိုပါဥပေဒကို ဥပေဒျုပလုပ္သူအပါအ၀င္၊ နိုင္ငံသား အားလံုးက ေလးစားလိုက္နာၾကရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ဥပေဒကိုခို်းေဖါက္ပါက ဥပေဒကိုျုပသူပင္ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒကို ကိုင္တြယ္က်င့္သံုးေသာ အစိုးရပင္ျဖစ္ေစကာမူ ဥပေဒအရသတ္မွတ္ထားသည့္ျပစ္ဒဏ္ကို က်ခံရ မည္ျဖစ္ေပသည္။ ဤသည္မွာ တရား ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အဓိကနွင့္အေျခခံအက်ဆံုးေသာ မူတရပ္ လည္းျဖစ္ေပသည္။

          တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွသည့္နိုင္ငံမ်ားတြင္မူ အုပ္ခု်ပ္သူအာဏာရွင္မ်ားသည္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား လိုက္နာရန္အတြက္ ဥပေဒအမို်းမို်းကိုထုတ္ျပန္၍ ၾကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္မ်ားကိုလည္း သတ္မွတ္ခါ ၄င္းတို့၏ ဥပေဒကိုခို်းေဖါက္ေသာသူမ်ားကို ရက္စက္စြာအျပစ္ေပးေလ့ရိွသည္ကိုေတြ႔ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ သို့ရာတြင္ ၄င္းတို့ကိုယ္တိုင္၌ကမူ ၄င္းတို့ထုတ္ျပန္ထားေသာဥပေဒမ်ားကို ေလးစားလိုက္နာျခင္းမရိွၾကေပ။ ဆိုလိုသည္မွာ ဥပေဒဟူသည္ အုပ္ခု်ပ္ခံတိုင္းသူျပည္သားမ်ားက လိုက္နာရန္ေရးဆဲြထားျခင္းသာျဖစ္ျပီး၊ ၄င္းတို့မွာမူအုပ္ခု်ပ္သူ မ်ားျဖစ္၍ ဥပေဒမ်ား၏အထက္တြင္ရိွသျဖင့္ ဥပေဒမ်ားကိုလိုက္နာရန္မလို- ဆိုေသာအဓိပၸါယ္ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ဥပေဒမ်ားကိုလည္း ၄င္းတို့၏အကို်းစီးပြားကို ထိခိုက္လာနိုင္ရန္ အေၾကာင္းေပၚေပါက္လာတိုင္း အခိ်န္အခါမေရြး အေျပာင္းအလဲအမို်းမို်းကိုျပုလုပ္ေလ့ရိွၾကသည္။ မိမိတို့၏ အာဏာဆက္လက္တည္ျမဲမႈအတြက္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကိုလစ္လွ်ဴရႈျပီး၊ ဥပေဒကိုဖိနိွပ္မႈ ယနၱယား တရပ္အျဖစ္ အသံုးျပဳျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို့ေသာအေျခအေနမို်း ဆိုက္ေရာက္ေနေသာကာလ၊ ေဒသ၊ အေျခအေနမို်းျဖစ္ပါက  အဆိုပါနိုင္ငံတနိုင္ ငံ၌ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွေၾကာင္းကို သိသာထင္ရွားစြာ ေတြ႔ျမင္နိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္။

          ျမန္မာနိုင္ငံ၌ နိုင္ငံေတာ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈတည္ေဆာက္ေရးအဖဲြ႔ (န၀တ)သည္  နိုင္ငံေတာ္ အာဏာကို သိမ္းယူစဥ္အခိ်န္ကပင္ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ (၁/၈၈) ျဖင့္၊ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ကို တည္ေဆာက္ရန္ လူသိ ရွင္ၾကား ကတိက၀တ္ျပဳထားျပီးျဖစ္သည့္နွင့္အညီ ၁၉၈၉ခုနွစ္၊ ေမလတြင္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပဲြ ဥပေဒ ကို ျပဌာန္းခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါဥပေဒကိုျပဌာန္းရျခင္း၏ မူလရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ ပါတီစံုဒီမိုက ေရစီ၊ အေထြေထြေရြးေကာက္ပဲြမ်ားကိုက်င္းပ၍၊ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားတြင္အနိုင္ရရိွေသာ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအား နိုင္ငံေတာ္ အာဏာကိုလဲႊေျပာင္းေပးရန္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေရြး ေကာက္ပဲြဥပေဒ၏ အခန္း(၁) ပုဒ္မ ၂(က)တြင္ “လႊတ္ေတာ္ဆိုသည္မွာ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကို ဆိုသည္”ဟု ေဖၚျပထားခ်က္အရ၄င္း၊ အခန္း(၂) ပုဒ္မ ၃ တြင္ “လႊတ္ေတာ္ကို မဲဆနၵနယ္မ်ားမွ ဤဥပေဒနွင့္အညီ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္လိုက္ေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ဖဲြ့စည္း ရမည္။”ဟုျပဌာန္းထားခ်က္ အရ၄င္း၊ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားက်င္းပျပီးေနာက္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ျခင္းခံရေသာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္မ်ားျဖင့္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကိုေခၚယူဖဲြ့စည္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ အထူးထင္ရွားေပၚလြင္ပါသည္။

          ျမန္မာနိုင္ငံတြင္က်င့္သံုးခဲ့ေသာ အစဥ္အလာအရ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ား က်င္းပျပီးေနာက္ ရက္ေပါင္း (၉၀) ပတ္၀န္းက်င္အတြင္း လႊတ္ေတာ္ကိုဖဲြ႔စည္းခဲ့ၾကပါသည္။ သို့ရာတြင္ ၁၉၉၀ ျပည့္နွစ္ ေမလ (၂၇) ရက္ေန့ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားက်င္းပျပီးစီးသည့္အခိ်န္မွစ၍ ယေန့ထိတိုင္ေအာင္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကို ဖဲြ႔စည္းနိုင္ျခင္း မရိွ ေသးသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ ဥပေဒအရဖဲြ႔စည္းခြင့္ရိွေသာ္လည္း ဥပေဒနွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္နိုင္ျခင္းမရိွသည့္ ကိစၥကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ရာတြင္ အုပ္ခု်ပ္သူစစ္အစိုးရက ၄င္းတို့ထုတ္ျပန္ထားသည့္ဥပေဒကိုပင္ မထီေလးစားနွင့္ မသိကို်းက်င္၊ မ်က္ကြယ္ျုပေနသည့္ကိစၥကို အထင္အရွားေတြ႔ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ စစ္အာဏာရွင္တို့၏ မတရား ဖိနိွပ္ၾကီးစိုးမႈေအာက္၌ ဥပေဒ တို့ ျပားျပား၀ပ္က်ေရာက္ေနသည္ကိုေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

          စစ္တပ္အာဏာသိမ္းျပီးေနာက္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္၊ စက္တင္ဘာလ (၂၃) ရက္ေန့တြင္ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ ေရးဦးစီးခု်ပ္က တပ္မေတာ္၏ရပ္တည္ခ်က္ကို ရွင္းလင္းေျပာၾကားရာတြင္“ကြ်န္ေတာ္တို႔အေနနဲ့ အစိုးရကို ဖဲြ႔စည္းခဲ့ျခင္းဟာ နိုင္ငံတနိုင္ငံကိုရိွသင့္ရိွထိုက္တဲ့ အဂၤါတစ္ရပ္နွင့္ျပည့္စံုေစဖို့၊ နိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးနွင့္ တာ၀န္ေတြ ခဲြေ၀ထမ္ဒေဆာင္ေစနိုင္ဖို့အတြက္သာျဖစ္ျပီး ပုဂၢိဳလ္အနည္းငယ္မွ်နွင့္သာ တာ၀န္ေတြမ်ားျပားစြာ ေပးအပ္ထားျခင္းက နိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ၾကာရွည္ေလးျမင့္စြာ ရယူထားလိုေသာဆနၵလံုး၀မရိွေၾကာင္းကို ထင္ရွားေစပါတယ္” ဟုလည္းေကာင္း “ကြ်န္ေတာ္တို့ တာ၀န္ယူရမဲ့ကာလဟာ အလြန္တိုေတာင္းလွတဲ့ အတြက္ ေရရွည္ျုပျပင္ေဆာင္ရြက္ရမဲ့ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရးဆိုင္ရာလုပ္ငန္းမ်ားကိုေတာ့ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပဲြက်င္းပ ျပီး ေနာက္တက္ေရာက္လာမယ့္ အစိုးရအဖဲြ႔အစည္းကေဆာင္ရြက္ေပးဖို့ ျဖစ္ပါတယ္”ဟု ကမၻာသိ ျမန္မာသိေၾကညာခဲ့ပါသည္။ ထို့ျပင္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခု်ပ္၏“ေရြးေကာက္ပဲြျပီးလွ်င္ စစ္တန္းလွ်ားျပန္မည္” ဆိုေသာကတိ၊ ၁၉၈၉ခုနွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၅) ရက္ေန့တြင္ ျပည္တြင္းျပည္ပသတင္းစာရွင္း လင္းပဲြ၌ ေျပာၾကားခဲ့သည့္- “ကြ်န္ေတာ္အာဏာကို ဥပေဒနွင့္အညီလဲႊမယ္။ Majority vote နဲ့ government form up လုပ္နိုင္ရင္လဲႊေပါ့ဗ်။ ကြ်န္ေတာ္သေဘာတူပါတယ္။” ဟူေသာကတိ၊ “Constitution အသစ္ဆဲြခ်င္ သလား၊ ဆဲြလို့ကြ်န္ေတာ္တို့ေျပာတယ္။ အမတ္ဘယ္ေလာက္ရရင္ ဒါကေတာ့ ဒီေလာက္ရရင္ အစိုးရအဖဲြ႔ကို လဲႊေပးရမယ္ဆိုတာ မွန္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ဘာျငင္းစရာရိွလဲဗ်ာ။ ကြ်န္ေတာ္ ဒီမွာ လဲႊေပးရမွာေပါ့။ ဘယ္ Constitution ကိုယူမလဲ။ နိုင္ငံတစ္ခုရိွရင္ အစိုးရတစ္ခုရိွရမယ္။ သူ့မွာအေျခခံ Constitution ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒရိွရမယ္။ ဘယ္ဟာ Amendment ကို Recognize လုပ္မလဲ။ လုပ္မလား။ ဘာ ညာ၊ ဒါေတြကေတာ့ ပါတီေတြစဥ္းစားရမဲ့ကိစၥဗ်။”ဟူေသာကတိက၀တ္မ်ားကို ယေန့တိုင္ေအာင္တာ၀န္ယူေနေသာ စစ္ေခါင္း ေဆာင္မ်ားက ပယ္ဖ်က္ေနၾကပါသည္ဟု အမို်းသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခု်ပ္၏ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ ၅၀ (၉/၉၈) တြင္  ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေခၚယူေပးေရးနွင့္ပတ္သက္၍ ေဖၚျပထားသည္ကိုေတြ႔ရေပသည္။

          ထို့ျပင္ ေရြးေကာက္ပဲြမတိုင္မီ၊ ၁၉၉၀ျပည့္နွစ္၊ မတ္လ (၂၇) ရက္ေန့၊ (၄၅) နွစ္ေျမာက္ ေတာ္လွန္ေရး ေန့ စစ္ေရးျပအခမ္းအနား၌ ထိုစဥ္ကတပ္မေတာ္၏ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခု်ပ္ျဖစ္သူ ဗိုလ္ခု်ပ္မႈးၾကီးေစာေမာင္က မိန့္ခြန္းေျပာၾကားရာ၌ “တည္ဆဲတရားဥပေဒေတြကို တို့အပါအ၀င္ ျပည္သူအားလံုးက ေလးေလးစားစား လိုက္ နာၾကရမွာျဖစ္တယ္-- -  အမွန္စင္စစ္ေတာ့ တရား ဥပေဒကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းဖို့တာ၀န္ဟာ နိုင္ငံအတြင္း မီွတင္းေနထိုင္သူဟူသမွ် လူမို်းမေရြး၊ ဘာသာမေရြး၊ က်ားမမေရြး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး အားလံုးရဲ့တာ၀န္ပဲ ျဖစ္တယ္  ဒီမိုကေရစီထြန္းကားေရးကို ရိုးရိုးသားသားလိုလားတယ္ဆိုရင္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ၾကည္ၾကည္ သာသာၾကိုဆိုရမယ္။ တရားဥပေဒမစိုးမိုးနိုင္ရင္ ဒီမိုကေရစီဆိုတာမရိွနိုင္ဘူး။ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္တည္ေဆာက္ ေရးအတြက္ ေရြးေကာက္ပဲြနည္းလမ္းကလဲြရင္ ဘာမွမလိုက္ေလွ်ာနိုင္ဘူး။ ပါတီေတြကို သီးသန့္ေျပာျခင္တာ ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြအနိုင္ရလို့ အစိုးရဖဲြ့ျပီးရင္ ၾကိုက္တာလုပ္ၾကပါ”ဟု- တနိုင္ငံလံုးသို့လူသိရွင္ၾကား ေျပာဆိုကတိေပးခ်က္မ်ားကိုၾကည့္လွ်င္လည္း ေရြးေကာက္ပဲြလုပ္ေပးျခင္းမွာ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေခၚယူျပီး အနိုင္ရျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနွင့္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကို အစိုးရဖဲြ႔စည္းခြင့္ေပးရန္ျဖစ္ေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေစျပီးျဖစ္ပါသည္။

          သို့ရာတြင္ ၁၉၉၀ ျပည့္နွစ္၊ေမလ(၂ရ) ရက္ေန့၌ တနိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာျဖင့္ လြတ္လပ္၍ တရားမွ် တေသာ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပဲြမ်ားကို က်င္းပသည့္အခါ၊ အမို်းသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခု်ပ္ (ဒီခု်ပ္) က ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ (၄၈၅) ေနရာအနက္၊ (၃၉၂) ေနရာတြင္ အနိုင္ရရိွခဲ့သျဖင့္ ရာခိုင္နႈနု္း အားျဖင့္(၈၂) ရာခိုင္နႈန္းခန့္ျဖင့္ အျပတ္အသတ္လံုးလံုးလွ်ားလွ်ား အနိုင္ရရိွခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။ ျပည္သူ့လႊတ္ ေတာ္ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒအရ အနိုင္ရျပည္သူ့လႊတ္ ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကို ေခၚယူ က်င္းပခြင့္ျုပရမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ (၁၂) နွစ္ကာလေက်ာ္လြန္လာသည့္ ယေန့ထက္တိုင္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ ကို ေခၚယူက်င္းပခြင့္မျပု၊ နိုင္ငံေတာ္အာဏာကိုလည္း ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားျဖင့္တက္ေရာက္လာၾကသည့္ ျပည္သူ့ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအားလဲႊေျပာင္းျခင္းမရိွဘဲ အာဏာကိုၾကာရွည္ၾကာျမင့္စြာ သိမ္းယူထားျခင္းမွာ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ တရားဥပေဒစိုမိုးမႈမရိွျခင္းကို သက္ေသထင္ရွားျပေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ တရားဥပေဒစိုးမိုးေနျခင္းမရိွဘဲ အာဏာရွင္စစ္အစိုးရကသာလွ်င္ ဥပေဒ၏အထက္မွေန၍ ဥပေဒမဲ့ ၾကီးစိုးေနျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႔ျမင္နိုင္ေပသည္။

          ျမန္မာနိုင္ငံ၌ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးမထြန္းကားျခင္း၏ အျခားထင္ရွားေသာလကၡဏာမ်ားမွာ- မူးယစ္ေဆး၀ါးနွင့္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆး၀ါးမ်ားဆိုင္ရာဥပေဒ  ပုဒ္မ ၂၀ (က)တြင္ “မူးယစ္ေဆး၀ါး သို့မဟုတ္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆး၀ါးကိုထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ျဖန့္ျဖူးျခင္း၊ ေရာင္းခ်ျခင္း၊” ပုဒ္မ ၂၀ (ခ) တြင္ “မူးယစ္ေဆး၀ါး၊ သို့မဟုတ္၊ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာေဆး၀ါးကို ျပည္ပမွတင္သြင္းျခင္း၊ ျပည္ပသို့တင္ပို့ျခင္း၊ ယင္းသို့တင္သြင္းျခင္း၊ တင္ပို့ျခင္းျုပလုပ္ရန္ ဆက္သြယ္ျခင္း” တို့ကို မည္သူမဆိုျုပလုပ္ပါက ျပစ္မႈထင္ရွား စီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထိုသူအားေထာင္ ဒဏ္အနည္းဆံုး (၁၅) နွစ္မွ၊ အမ်ားဆံုးနွစ္အကန့္အသတ္မရိွ ေထာင္ဒဏ္ အထိျဖစ္ေစ၊ ေသဒဏ္ ျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္- ဟုဥပေဒျပဌာန္းထားေသာ္လည္း ကမၻာေက်ာ္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ရာဇာၾကီးမ်ားကို န၀တ/နအဖ စစ္အာဏါပိုင္တို့က တရားစဲြဆိုျခင္း၊ အျပစ္ေပးအေရးယူျခင္းမ်ား လံုး၀မရိွသည့္ အျပင္ အကာအကြယ္ပင္ေပး၍ေစာင့္ေရွာက္ထားျခင္းမွာ လြန္စြာအရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္ေစေသာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈကင္းမဲ့ျခင္း၏ ျပယုဂ္လကၡဏာပင္ျဖစ္ေပသည္။ ထိုသို့ျဖစ္ျခင္းမွာ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားနွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးရာဇာမ်ားသည္ တရားဥပေဒ၏အထက္တြင္ရိွသည္ဟု ဆိုျခင္းပင္ျဖစ္ေပသည္။ 

          ဥပေဒသည္ အၾကီးျမင့္ဆံုးျဖစ္သည္။ ဥပေဒအထက္၌ မည္သူမွ်မရိွရဟူေသာအခ်က္ကို  ေရွးေခတ္လူ မ်ားက လက္မခံခဲ့ေခ်။ အခု်ပ္အျခာအာဏာပိုင္မႈသည္ ဘုရင္ထံ၌ရိွ၍ ဘုရင္ကို ဘုရား သခင္ကခန္႔ထားျခင္း သာျဖစ္ျပီး၊ ဘုရင္ထုတ္ျပန္သည့္ဥပေဒတို႔မွာလည္း ဘုရားသခင္၏အလိုေတာ္အရ ျဖစ္သည္ဟုခံယူခဲ့ၾကသည္။ နိုင္ငံဟူသည္ပင္ ဘုရားသခင္၏တန္ခိုးေတာ္အရ ဖဲြ႔စည္းသည္ျဖစ္သည့္အျပင္ ဥပေဒမ်ားသည္လည္း ဘုရား သခင္၏ အလိုေတာ္အတိုင္းသာျဖစ္သည္ဟု လက္ခံခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါတရားဥပေဒမ်ားသည္ အၾကြင္းမဲ့ မွန္ကန္၍ ထာ၀ရတည္ျမဲေနမည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မင္းနွင့္ျပည္သူတို႔အေပၚ၌ ေက်ာသားရင္သားမခဲြျခားဘဲ ကြပ္ကဲထိန္းခု်ပ္နိုင္သည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း ထိုဥပေဒမ်ားကိုလူသားအေနနွင့္ မည္သူကမွ် ျပဌာန္းျပင္ဆင္နိုင္ ခြင့္မရိွဟူ၍ လည္းေကာင္း ယံုၾကည္ခဲ့ၾကသည္။

ေနာက္ပိုင္း၌လူတို့၌သည္ စူးစမ္းလိုေသာစိတ္နွင့္ ဆင္ျခင္တံုတရား၌ ယံုၾကည္စိတ္နွစ္ရပ္တို႔ကို ေပါင္း စပ္လာရမွ အေတြးအေခၚမ်ားရင့္က်က္လာျပီး၊ လူ႔ေလာက၌လူတို့မစြမ္းေဆာင္နိုင္ေသာအရာသည္ အနည္း ငယ္မွ်သာရိွသည္ဟု ယံုၾကည္လာသည္။ ထို႔အျပင္ လူသားတို႔အေနျဖင့္ မျမင္အပ္ေသာ တန္ခိုးအာဏာရပ္မ်ား ၏ လြမ္းမိုးမႈကိုမခံယူလိုေတာ့ဘဲ ေခတ္ေနာက္က်သည့္အေတြး အေခၚတို႔ကို ေတာ္လွန္ဖယ္ရွားကာ မိမိတို႔ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းကို မိမိတို႔စိတ္တိုင္းက် ဖဲြ႔စည္းတည္ ေထာင္လာခဲ့ ၾကသည္။

          ထိုသို႔အဆင့္ဆင့္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာခဲ့ရာမွ ယေန႔မ်က္ေမွာက္အေျခအေနတြင္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းအား နည္းလမ္းတက်ထိန္းကြပ္နိုင္ရန္ ဥပေဒမ်ား ေရးဆဲြျပဌာန္းလာျပီး အရာရာတြင္ တရား ဥပေဒလြမ္းမိုးနိုင္ေရးဟူ ေသာ အေတြးအေခၚတို႔ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရသည္။ မွန္ကန္မွ်တျပီး၊ တရားနည္းလမ္း က်သည့္ ဥပေဒတစ္ခုကို မည္သည့္တန္ခိုးရွင္၊ ဖန္တီးရွင္မွ်ေခ်ဖ်က္၍မရေၾကာင္းကို ယေန႔လူသားတို႔ လက္ခံခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။

တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဆိုရာတြင္ ဥပေဒသည္သာ အျမင့္မားဆံုးေနရာ၌ရိွရမည္ ဟူေသာအခ်က္၌ “ဥပေဒကို ခို်းေဖာက္ျခင္းမရိွလွ်င္၊ မည္သူမွ်ျပစ္ဒဏ္မခံထိုက္ေစရ”  “ျပစ္မႈကူ်းလြန္ေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွား မျပနိုင္ သေရြ႕၊ အျပစ္ကင္းစင္သူဟုမွတ္ယူရမည္”  ဟူေသာဥပေဒ၏ အေျခခံမူသေဘာတရားမ်ားသည္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးအတြက္ မရိွမျဖစ္လိုအပ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေပသည္။

          တရားဥပေဒကိုခို်းေဖာက္မႈမရိွလ်င္ မည္သူမွ်ျပစ္ဒဏ္က်ခံျခင္းမခံထိုက္ေစရ-ဟုဆိုရာတြင္ ဥပေဒ၏ သေဘာသဘာ၀အရ ဥပေဒခို်းေဖာက္သူကိုသာလွ်င္ ဥပေဒအရအျပစ္ေပးနိုင္ေပသည္။ ဥပေဒတရပ္၌ ျပစ္မႈ ေျမာက္ရန္အတြက္ ေဆာင္ရန္၊ေရွာင္ရန္သတ္မွတ္ထားေသာ ျပစ္မႈအဂၤါရပ္မ်ား ပါရိွျပီးသားျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ျပစ္မႈအဂၤါရပ္တခုခုကို ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မွသာလ်င္ အျပစ္ဒဏ္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ ျပစ္မႈအဂၤါရပ္တခုခုကို ေဖါက္ဖ်က္ကူ်းလြန္ျခင္းမရိွဘဲ မည္သူ့ကိုမွ်၊ မည္သည့္ အေၾကာင္းနွင့္မွ် ျပစ္ဒဏ္ေပး၍မရေပ။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ထင္ေၾကးျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ဆနၵစဲြျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အဂတိတရားတို့ျဖင့္ျပစ္ဒဏ္ေပးမည္ဆိုပါက ျပည္သူတို႔၏ဘ၀မွာ လံုျခံုမႈ ရိွေတာ့မည္မဟုတ္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ အျပစ္ရိွသူအားအျပစ္ဒဏ္ေပးေစျပီး၊ အျပစ္မဲ့သူအား ဥပေဒအရကာကြယ္ ေပးျခင္းျဖင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးရန္အတြက္ အားထုတ္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

          ျပစ္မႈကူ်းလြန္ေၾကာင္းသက္ေသထင္ရွားမျပနိုင္သေရြ႕ကာလပါတ္လံုး အျပစ္ကင္းစင္သူဟု မွတ္ယူ ရမည္- ဆိုသည့္အခ်က္သည္လည္း တရားဥပေဒစိုးမိုးရန္အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ အျပစ္ေပးလိုလွ်င္-သက္ေသမလို၊ ဟူေသာ စစ္အာဏာရွင္တို႔၏ ဖိနိွပ္မႈေအာက္၌ နိုင္ငံသားတို႔သည္ မတရားစြပ္စဲြခံရသည့္ အခိ်န္မွစ၍ အျပစ္ရိွသည့္တရားခံတဦးကဲ့သို့ျပုက်င့္ျခင္းခံရေလ့ရိွျခင္းမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း အထင္အရွားသက္ေသျပေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ 

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ့အခြင့္အေရးေက်ညာစာတမ္း UDHR (Universal Declaration of Human Rights) ပါ အပိုဒ္ ၁၁ (၁) ၌လည္း “လူအမ်ားေရွ့ေမွာက္၌ ဥပေဒ အတိုင္းစစ္ေဆး၍ ျပစ္မႈကူ်းလြန္သည္ဟုထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရသည့္ အခိ်န္အထိ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈျဖင့္ တရားစဲြဆို ျခင္း ခံရသူတိုင္းသည္ အျပစ္မဲ့သူဟူ၍ ယူဆျခင္းခံထိုက္ သည့္ အခြင့္အေရးရိွသည္၊” ဟုေဖၚျပထားေပသည္။ ထို့ျပင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံသားနွင့္ နိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာသေဘာတူစာခု်ပ္ (ICCPR) အပိုဒ္ ၁၄ (၂) ၌လည္း “ျပစ္မႈကူ်းလြန္သည္ဟု စြပ္စဲြခံရေသာသူတိုင္းသည္ ဥပေဒအရအျပစ္ရိွသည္ဟု သက္ေသထင္ရွား မျပနိုင္မခ်င္း၊  မိမိမွာအျပစ္မရိွသူဟု ထင္မွတ္ခံရရန္အခြင့္အေရးရိွသည္” ဟုျပဌာန္းထားပါသည္။

          တရားခံတစ္ဦးသည္ မိမိအျပစ္ရိွေၾကာင္းကို မိမိကိုယ္တိုင္သက္ေသျပရန္တာ၀န္မရိွေခ်။  စြပ္စဲြသူ အေနျဖင့္ စြပ္စဲြခံရသူမွာအျပစ္ရိွေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွားျပရန္တာ၀န္ရိွေပသည္။  “ငါေတာ့စြပ္စဲြလိုက္ျပီ မမွန္ရင္ထုေခ်”ဟု သက္ေသျပရန္တာ၀န္ကိုပခံုးေျပာင္း၍မရေပ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ျပစ္မႈတစ္ခု အတြက္စြပ္စဲြခံရျပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္းက်နစြာ သက္ေသအစစ္ခံခ်က္ ကိုရယူျခင္း၊ တရားခံအေပၚ၌ အဆိုပါ ျပစ္မႈအရစဲြခ်က္တင္ျခင္း၊ တရားခံအားစစ္ေဆးျခင္း၊ တရားခံျပ သက္ေသကိုစစ္ေဆးျခင္း၊ စသည္တိ႔ျုပဳလုပ္ျပီး ေနာက္ တရားရံုးမွတရားခံအေပၚ၌အျပစ္ရိွေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မွသာလွ်င္ အဆိုပါလူအားအျဖစ္ ရိွ သည္ဟု မွတ္ယူရမည္ျဖစ္သည္။ သက္ေသ ထင္ရွားေတြ႔ရိွမွသာလွ်င္ တရားခံအားအျပစ္ေပးရမည္ျဖစ္ျပီး သက္ေသခံခ်က္တို႔မွာ အားနည္း၍ သံသယမ်ားျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါက သံသယ၏အကို်းကိုတရားခံမွခံစားခြင့္  ရိွရ မည္မွာ တရားရံုး၏ က်င့္စဥ္တရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုလွ်င္ ထင္ေၾကးျဖင့္အျပစ္မေပးရ- ဟုဆိုျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ယင္းအခ်က္နွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ သက္ေသခံအက္ဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၀၁) တြင္  “မည္သူမဆို ဟုတ္မွန္ ေၾကာင္း မိမိေျပာဆိုေသာ အေၾကာင္းျခင္းရာမ်ားကို အမီွျပုလွ်က္ ဥပေဒအရ အခြင့္အေရး၊ သို့မဟုတ္၊ တာ၀န္ နွင့္ပတ္သက္၍ တရားရံုးကစီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ေပးေစလိုလွ်င္၊ ၄င္းအေၾကာင္းျခင္းရာမ်ားရိွေၾကာင္းကို သက္ေသ အထင္အရွားျပရမည္၊” ဟု ျပဌာန္းထားရိွပါသည္။

          သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားအရ သံသယကင္းရွင္းေသာ အေထာက္အထားမ်ား မဟုတ္သျဖင့္ အဆိုပါအေထာက္အထားမ်ားအေပၚတြင္အေျချပု၍ တရားခံကိုအျပစ္ေပးလိုက္ပါလွ်င္လည္း မွားယြင္းနိုင္ သကဲ့သို့၊ တရားခံအားအျပစ္မွလႊတ္လိုက္ပါလွ်င္လည္း မွားယြင္းနိုင္သည့္ အေျခအေနမို်းတြင္၊ အျပစ္မရိွသူ တဦးတေယာက္ကို မွားယြင္း၍အျပစ္မေပးမိေစရန္အတြက္ လႊတ္ေပးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထို့ေၾကာင့္ဥပေဒ ဆိုရိုး စကား၌ “အျပစ္ရိွသူဆယ္ဦးကို လႊတ္လိုက္ျခင္းထက္ အျပစ္မရိွသူတစ္ဦးကိုအျပစ္ေပးမိျခင္းက ပို၍ဆိုးသည္” ဟူ၍ေျပာစမွတ္ျပုၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားလက္ေအာက္၌ တိုင္းသူျပည္သားတို့ အေျခအေနမွာ အျပစ္ရိွ ေၾကာင္းသက္ေသထင္ရွားျပသျခင္းထက္၊ ၄င္းတို့နွင့္ဆန့္က်င္ဘက္အျမင္ရိွမရိွကိုသာ ၾကည့္ရူ့ေလ့ ရိွျပီး၊ ၄င္းတို့ကအတိုက္အခံမ်ားဟု သတ္မွတ္ထားေသာ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွ ပါတီ၀င္မ်ားအေပၚ၌ အျပစ္မရိွအျပစ္ရွာ၍ အေၾကာင္းအမို်းမို်းျပျပီး၊ ၾကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္မ်ား ေပးေနျခင္းမွာ တရား ဥပေဒစိုးမိုးမႈ မရိွေသာေၾကာင့္ျဖစ္ရသည္ဆိုသည္ကို အထင္အရွားေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

          အခု်ပ္အားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ ဥပေဒသည္သာအျမင့္ဆံုးေနရာ၌ ရိွရေပမည္။ မည္သူမွ် ဥပေဒ၏အထက္တြင္မရိွရေပ။ သို့မွသာလွ်င္ မည္သူမဆို ဥပေဒ၏အကို်းေက်းဇူးနွင့္ ဥပေဒ၏အကာ အကြယ္ကို ရယူခံစားနိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္။ မည္မွ်တန္ခိုးအာဏာရိွသည့္ အုပ္ခု်ပ္သူပင္ျဖစ္လင့္ကစား ဥပေဒကို ခို်းေဖါက္ပါက ဥပေဒအရသတ္မွတ္ထားသည့္ျပစ္ဒဏ္ကိုခံရ မည္ျဖစ္သကဲ့သို့၊ သာမန္ျပည္သူတေယာက္ပင္ ျဖစ္လင့္ကစား ဥပေဒကိုခို်းေဖါက္ျခင္မရိွပါက၊ မည္ သူကမွ်ျပစ္ဒဏ္ေပး၍မရနိုင္ဆိုသည့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ၏ အနွစ္သာရကိုခံစားရမည္ျဖစ္ေပသည္။