ဥပေဒသည္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္၍ အက်ဳိးသက္ေရာက္ခြင့္မရိွေစရ။

တည္ဆဲဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္ကူ်းလြန္ေသာေၾကာင့္ တည္ဆဲဥပေဒအရျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ရျခင္းမွာ ဥပေဒ ၏တရားကိုယ္သေဘာျဖစ္သည္။ ျပစ္မႈကူ်းလြန္ေနစဥ္ကာလ၌ အတည္မျဖစ္ေသးေသာ ဥပေဒျဖင့္ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ပယ္ဖ်က္ျပီးျဖစ္ေသာဥပေဒျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အေရးမယူနိုင္ေပ။ လူတဦးတေယာက္သည္ ျပစ္မႈ ကူ်းလြန္စဥ္အခါ၌ အေရးယူနိုင္သည့္ ဥပေဒမရိွခဲ့ပါမူ ေနာက္ျပဳလုပ္သည့္ဥပေဒျဖင့္ အဆိုပါျပစ္မႈကို အေရးယူ ေဆာင္ရြက္၍မရေခ်။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ လက္ရိွ (ပစၥုပၸါန္ကာလ၌) အတည္ျဖစ္ေနေသာ ဥပေဒတရပ္နွင့္အညီ ျပုမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ တခုခုအား ျပုလုပ္ျခင္းမွာအျပစ္မဟုတ္ေပ၊ အျပစ္မရိွေပ။ သို့ရာတြင္ ထိုသို့ဥပေဒနွင့္အညီ ထိုစဥ္ကျပုမူ ေဆာင္ ရြက္ခဲ့ျခင္းကိုပင္ အနာဂတ္ကာလ၌ ဥပေဒနွင့္မညီ၊ အျပစ္ရိွသည္ဟု ဆံုးျဖတ္ျခင္းကို ဥပေဒကခြင့္မျပုေပ။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုပါက အတိတ္ကာလကဥပေဒ အရ၊ ဥပေဒနွင့္အညီေဆာင္ရြက္ခ်က္တခုခုကို ျပုလုပ္ခဲ့ျခင္း အား ပစၥပၸါန္ကာလ၌ျဖစ္ေစ၊ ေနာင္ အနာဂတ္ကာလ၌ျဖစ္ေစ ျပဌာန္းလိုက္သည့္ဥပေဒကိုအသံုးျပု၍  ဥပေဒနွင့္ မညီေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆံုးျဖတ္ျခင္းမွာ ဥပေဒကိုေနာက္ေၾကာင္းျပန္အကို်းသက္ေစျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို့ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္အကို်းသက္ေရာက္ေစျခင္းကို ဥပေဒကခြင့္မျပုေပ။     

          အခို်႔ကိစၥမ်ား၌ အတည္ျပုခဲ့ေသာဥပေဒနွင့္လုပ္ငန္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္လာခဲ့ျပီးမွ အံ၀င္ဂြင္က် မရိွမႈအေပၚ ဥပေဒတရပ္ (အသစ္ျဖစ္ေစ၊ ျပင္ဆင္ျခင္းျဖစ္ေစ) ကိုထုတ္ျပန္ျပီး ယခင္ဥပေဒကို ဖ်က္သိမ္းေစ ျခင္း၊ သို့မဟုတ္၊ ေျပာင္းလဲေစျခင္းဆိုသည့္ အခ်က္သည္လည္း ဥပေဒကို ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ အကို်းသက္ ေရာက္ေစျခင္းျဖစ္သည္။

          အနီးကပ္ဆံုးဥပမာကိုျပရလ်င္ ၁၉၈၉ ခုနွစ္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပဲြ ဥပေဒအရ ပါတီစံုဒီမိုက ေရစီစနစ္ျဖင့္ ျပည္သူ႔လြတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ေစခဲ့ရာ အမို်းသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ ခု်ပ္ (ဒီခု်ပ္) NLD ပါတီသည္ မဲအျပတ္အသတ္ျဖင့္ အနိုင္ရခဲ့သည္။ န၀တမွ ဥပေဒနွင့္အညီေပၚေပါက္လာ ေသာ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္အား အာဏာလဲႊေျပာင္းေပးျခင္း မရိွဘဲ ၁၉၉၀ျပည့္နွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၂၇) ရက္ေန့တြင္ အမိန့္ေၾကျငာစာ အမွတ္ (၁/၉၀) ကိုထုတ္ျပန္၍ (၁၉၈၉) ခုနွစ္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒသည္ နိုင္ငံေတာ္၏ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ေရးဆဲြရန္အတြက္သာျဖစ္သည္ဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ အဆိုပါေၾကညာ ခ်က္၏ အပိုဒ္(၂၀) တြင္ “ထို့ေၾကာင့္ ယေန့အေျခအေနတြင္ ျပည္သူမ်ားကေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္လိုက္ေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ အနာဂတ္ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေတာ္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ေရးဆဲြၾကရန္တာ၀န္ရိွသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္သည္။”ဟူ၍၄င္း၊ အပိုဒ္ (၂၁) တြင္ “နိုင္ငံေတာ္အာဏာကိုရယူေရးအတြက္ ယာယီဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒေရးဆဲြ၍ အစိုးရဖဲြ႔စည္းျခင္းကို မည္သည့္နည္းနွင့္မွ်လက္ခံမည္မဟုတ္သည့္ အျပင္၊ ထိုသို့ေဆာင္ ရြက္ပါက ဥပေဒနွင့္အညီ ထိေရာက္စြာအေရးယူမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ” ကိုထုတ္ျပန္ေၾကညာျခင္းအားျဖင့္ ဥပေဒနွင့္ မညီညြတ္ေသာ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္အကို်းသက္ေရာက္မႈကို က်င့္သံုးျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းေပၚလြင္ပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စစ္အုပ္ခု်ပ္ေရးအာဏာပိုင္မ်ားသည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို အေလးမထားဘဲ မ်က္ကြယ္ျုပေသာေၾကာင့္ သာလွ်င္ျဖစ္ေပသည္။

          ထို့ျပင္ ၁၉၉၁ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ (၁၀)ရက္ေန့တြင္ “ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒ ကို ျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒ” ကိုထုတ္ျပန္၍ ပုဒ္မ ၁၁-တြင္ ပုဒ္မခဲြ (ည) နွင့္ (ဋ) တို့ကိုျဖည့္စြက္ျခင္း၊ ပုဒ္မ ၈၀-က၊

၈၀-ခ၊ ၈၀-ဂ၊ နွင့္ ၈၀-ဃ တို့ကိုျဖည့္စြက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး၊ အဆိုပါျဖည့္စြက္ခ်က္မ်ားသည္ မူလျပဌာန္းျပီးျဖစ္သည့္ ၁၉၈၉ခုနွစ္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒ စတင္အာဏာ တည္သည့္ေန့ျဖစ္ေသာ“၁၉၈၉ ခုနွစ္ ေမ လ (၃၁) ရက္ေန့မွစ၍ အာဏာတည္သည္ဟုမွတ္ယူရမည္” ဟု ၁၉၉၁ ခုနွစ္ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒ၏ ပုဒ္မ (၂) တြင္ျပဌာန္းထားျခင္းမွာ ဥပေဒကို အတိအလင္း ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ အကို်းသက္ေရာက္ေစျခင္းျဖစ္ျပီး၊ တရား ဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွျခင္း၏ ထင္ရွားေသာ အမွတ္လကၡဏာ လည္းျဖစ္ေပသည္။

          အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ့အခြင့္အေရးေက်ညာစာတမ္း၏ အပိုဒ္ ၁၁ (၂) တြင္ “လူတဦး တေယာက္သည္ ျပုလုပ္မႈကို၊ သို့တည္းမဟုတ္ ပ်က္ကြက္မႈကို ျပုစဥ္အခါက၊ ထိုျုပလုပ္မႈသည္၊ သို့တည္းမဟုတ္ ထိုပ်က္ကြက္မႈ သည္ မိမိေနထိုင္ရာနိုင္ငံ၏ဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ျပည္ေထာင္ အခ်င္း ခ်င္းဆိုင္ရာဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈ မေျမာက္လွ်င္၊ ထိုသူအားရာဇ၀တ္ျပစ္မႈကူ်းလြန္သည္ဟု မယူဆေစရ။ ျပစ္မႈတခုကိုကူ်းလြန္စဥ္အခါက ထိုျပစ္မႈ အတြက္ထိုက္သင့္ေစနိုင္ေသာ အျပစ္ဒဏ္ထက္ ပိုမိုၾကီးေလးေသာအျပစ္ဒဏ္ကို ထိုက္သင့္ ျခင္းမရိွေစရ” ဟု ျပဌာန္းထားေပသည္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံသားနွင့္နိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာသေဘာတူစာခု်ပ္ (ICCPR) အပိုဒ္ ၁၅ (၁)၌ “မည္သူမဆို မိမိျုပေသာအမႈသည္ ျပည္တြင္းဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ ရာဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ကူ်းလြန္ေသာအခိ်န္တြင္ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈအျဖစ္ျပဌာန္းထားခ်က္မရိွလွ်င္၊ ၄င္းအား ရာဇ၀တ္ (ျပစ္မႈ) ကူ်းလြန္ သည္ဟူ၍ အေရးယူျခင္းမျုပရ။ သို့မဟုတ္ ျုပမိေသာရာဇ၀တ္မႈ အတြက္ အျပစ္မေပးနိုင္။ အကယ္၍ ၄င္း၏ ကူ်းလြန္မႈေနာက္ပိုင္းတြင္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္အရ ေလွ်ာ့ေပါ့ေသာ ျပစ္ဒဏ္သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားရိွလာပါက ထိုေလွ်ာ့ေပါ့ခ်က္ကိုခံစားခြင့္ရိွသည္” ဟု ျပဌာန္းထားပါသည္။ ဤကဲ့သို့ျပဌာန္းရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ပထမအေနျဖင့္ အစိုးရအဖဲြ႔သစ္ မ်ားက ယခင္ကရာဇ၀တ္မႈမဟုတ္ေသာအမႈမ်ားကို ရာဇ၀တ္မႈျဖစ္လာေအာင္ ဥပေဒသစ္မ်ားကို ဖန္တီးေရးဆဲြျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ျစဖ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားသည္ မူလက တရား၀င္အသင္းမ်ားျဖစ္ခဲ့ၾကျပီး၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္နိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားျဖင့္ ထင္ရွားလာေသာအခါ ထိုအသင္းမ်ားကို “အၾကမ္းဖက္အသင္း”ဟူေသာ အေရးေပၚဥပေဒထုတ္ကာ သတ္မွတ္ခံရျခင္း၊ သို့မဟုတ္၊ တရား၀င္နိုင္ငံေရးပါတီတခု၏ အဖဲြ႔၀င္မ်ားကို ထိုပါတီအား မတရားအသင္းအျဖစ္ ေၾကညာျပီးေနာက္ အဆိုပါ ပါတီ၀င္မ်ားကို အသစ္ျပဌာန္းလိုက္ေသာ ဥပေဒျဖင့္အေရးယူအျပစ္ေပး ျခင္းမို်းျဖစ္သည္။ ဒုတိယအေနျဖင့္ အစိုးရအဖဲြ႔သစ္က ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပးခံရသူမ်ားကို ခ်မွတ္ခဲ့ေသာအျပစ္ဒဏ္ထက္ ပိုမိုၾကီးေလးေသာ အျပစ္ဒဏ္မ်ား ထပ္ဆင့္ခ်မွတ္၍ အျပစ္ေပးျခင္းမို်းမွ ကာကြယ္ရန္ျဖစ္ေပသည္္။

          အမို်းသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခု်ပ္၏ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚ န၀တသည္ ၁၉၈၉ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ(၁၉) ရက္ေန့မွစ၍ “နိုင္ငံေတာ္အား ေနွာင့္ယွက္ဖ်က္ဆီးလိုသူ မ်ား၏ေဘးအနၱရာယ္မွ ကာကြယ္ေစာင္ေရွာက္သည့္ဥပေဒ”  ပုဒ္မ၁၀-(က)(ခ)အရအေရးယူျပီး ေနအိမ္တြင္အက်ယ္ခု်ပ္ျဖင့္ ထိန္း သိမ္းခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါဥပေဒ၏မူလျပဌာန္းခ်က္အရ၊ အမ်ားဆံုး စုစုေပါင္းထိန္းသိမ္းနိုင္သည့္ကာလမွာ (၃)-နွစ္အထိသာလွ်င္ျဖစ္္ပါသည္။ သို့ရာတြင္ ၾကာျမင္စြာ ဆက္လက္၍ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းထားလိုသျဖင့္ ၁၉၉၁ ခုနွစ္ တြင္ ထိုဥပေဒအရျဖစ္ေသာ မူလ(၃) နွစ္ အစား၊ “၀န္ၾကီးအဖဲြ႔သည္ ဆက္လက္ဖမ္းဆီးခု်ပ္ေနွာင္ရန္ျဖစ္ေစ၊ ဆက္လက္တားဆီးမႈျပုလုပ္ရန္ ျဖစ္ေစ၊ ၾကိုတင္ခြင့္ျပုခ်က္ေပးရာတြင္ တစ္ၾကိမ္လွ်င္တစ္နွစ္ထက္မပိုေစဘဲ၊ စုစုေပါင္း (၅) နွစ္အထိ ခြင့္ျပုနိုင္သည္။”ဟုျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္လိုက္ပါသည္။  ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား မူလဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းစဥ္ကာလက တည္ရိွေသာအျမင့္ဆံုးျပစ္ဒဏ္မွာ (၃) နွစ္ သာျဖစ္၍၊ ၄င္းအေပၚတြင္ အဆိုပါဥပေဒအရ အေရးယူသည့္တိုင္ေအာင္ (၃) နွစ္ထက္ပို၍ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း ျခင္း မျပုရပါ။ သို့ရာတြင္စစ္အာဏာရွင္တို့သည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ေလးစားလိုက္နာျခင္းမရိွဘဲ ေနာက္မွ ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲသည့္ဥပေဒ၏ ၾကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္ကိုအသံုးျပုျခင္းအားျဖင့္ ဥပေဒကို ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ အကို်းသက္ေရာက္ေစျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုကိစၥမွာ နိုင္ငံတကာေလးစားလိုက္နာ ၾကသည့္ တရားစီရင္ေရးမူနွင့္ ဥပေဒ၏အေျခခံမူကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္းခို်းေဖါက္ျခင္းပင္ျဖစ္ေပသည္။